Vođi srpske države, srpskom županu Stefanu Nemanji je 1175. godine rođen treći, najmlađi sin. Dete je dobilo ime Rastko. O detetu je kasnije napisano: Bejaše dete blago obrazno i veselo dušom, i napredovaše u učenju, i izazivaše divljenje svojim razumom u detinjem uzrastu, tako da su svi govorili: Ovo će dete biti neko novo znamenje!
Presudni trenutak u Rastkovom životu i u srpskoj istoriji, bio je njegov odlazak na Svetu Goru, na koji se odlučio sa sedamnaest godina. Rastkovi roditelji su pokušali da spreče njegov beg na Svetu Goru te su za mladim princem poslali poteru. Po dolasku na Svetu Goru Rastko se zamonašio i dobio duhovno ime Sava. Monah Sava je narednih sedam godina proveo u manastiru Vatopedu. Stefan Nemanja, pridružio se sinu 1197. godine, zamonašivši se i dobivši duhovno ime Simeon.
Sveti Sava je najznačajnija ličnosti u istoriji srpskog naroda. Učvrstio je hrišćanstvo, postavio temelje srpske crkve i zaorao duboke brazde obrazovanosti. Pored duhovne službe Sava je bio književnik i državnik, široko obeleživši srednjovekovnu Srbiju. Tokom dugotrajnog turskog ropstva i po oslobođenju, pri obnovi srpske države, Savin uzor bio je vodilja srpskom narodu.
Savin život opisan je u žitijama posvećenim Svetom Savi, koje su napisali monasi Domentijan i Teodosije, kao i u Žitiju Svetog Simeona Mirotočivog. U Vatopedu Sava je upoznao grčku umetnost i nauku, bogoslovsku književnost. Sa svojim ocem zaslužan je za osnovanje Hilandara, srpske zadužbine manastira na Svetoj Gori.
Početkom 1207. godine, Sava se sa moštima Svetog Simeona pojavio u Srbiji i susreo se sa braćom u Studenici, gde je sahranjeno telo svetitelja. U Srbiji će provesti naredno desetleće. Njegovo prisustvo pomoglo je da pomiri braću, čiji je sukob oko vlasti doveo do građanskog rata 1202. godine. Sava je tokom boravka u Srbiji postao iguman manastira Studenice. Radio je na uređenju monaškog života u Srbiji, i u tu svrhu sačinio je i Studenički tipik. Sa bratom Stefanom, Sava je pokrenuo izgradnju manastira Žiča, koji je 1219. godine postao sedište srpske crkve.
Sava je doneo odluku o silasku sa arhiepiskopskog trona 1234. godine. Odlučio je da ponovo poseti Svetu Zemlju. Iz Budve se uputio ka južnoj Italiji, usput izbegavši napad gusara. Iz Italije je stigao u Siriju, odakle je hodočastio u Jerusalim, koji je posetio nekoliko puta tokom boravka u Svetoj zemlji. Zatim je posetio Aleksandriju gde se susreo sa tamošnjim patrijarhom. Dalje hodočašće ga je vodilo ka Sinaju. Povratak je vodio preko Jerusalima, Antiohije i Male Azije. Iz Carigrada Sava je doputovao u Bugarsku, s namerom da poseti cara Jovana II Asena. Posle kratke bolesti Sava je umro 14. januara 1236. godine u mestu Trnovo u Bugarskoj. Godinu dana kasnije, po nalogu kralja Stefana Vladislava, mošti Svetog Save prenesene su u Mileševu. Veoma brzo Sava je proglašen za sveca.
Koliko je Sveti Sava bio značajan u istorijskom pamćenju govore i sledeća dva događaja. Bosanski kralj Tvrtko I Kotromanić krunisao se u Mileševi na grobu Svetog Save 1377. godine. Stjepan Vukčić Kosača se 1448. godine proglasio za hercega od Svetog Save, a njegova oblast je počela da se naziva Hercegovinom. Za vreme turskog ropstva, sećanje na Svetog Savu trpljeno je sve do 1594. godine i pobune Srba u Banatu, kada su srpski ustanici na svojim zastavama imali predstavu svetitelja. Nakon toga, po odluci velikog turskog vezira, mošti Svetog Save spaljene su na Vračaru 27. aprila (10. maja po novom kalendaru) 1594. godine. Uništenje moštiju Svetog Save nije dovelo do gašenja njegovog dela u istorijskom sećanju Srba. U vreme oslobođenja i obnove srpske državnosti Sveti Sava postaje svetitelj školstva i prosvete. Savin život postao je nadahnuće živopiscima i ikonopiscima, slikarima i vajarima, srednjovekovnim književnicima, usmenim stvaraocima, duhovnicima i đacima, slavnim i zaboravljenim pesnicima svih naraštaja. Do danas ličnost Svetog Save ostaje prikaz najiskrenijeg rodoljublja i najdubljih hrišćanskih vrlina srpskog naroda.
Narodno sećanje daruje pregršt priča i pesama o Svetom Savi. Najviše ih je sakupio i objavio Vladimir Ćorović. Pod uticajem imena i ugleda Svetog Save, narod je unosio njegovo ime u brojne priče koje zapravo nisu istorijski sadržaj već pre svega osvetljavaju stavove naroda prema čoveku nedokučivim silama kao i narodnu ljubav ka Svetom Savi.
Mala biblioteka je objavila igranu knjigu ”Priče o Svetom Savi”. Knjiga se sastoji od 43 priče, ukupnog trajanja zvučnog zapisa 90 minuta. Pročitao Pavle Jerinić.
